κοτυληδόνες ή κοτύλες ή εμβρυόφυλλα

Τα πρώτα φύλλα του φυτού, τα οποία εμφανίζονται κατά το φύτρωμα των σπερμάτων και εξυπηρετούν την αποταμίευση ουσιών που χρησιμοποιούνται για την ανάπτυξη του εμβρύου. Ο αριθμός των κ. αποτελεί σημαντικό ταξινομικό γνώρισμα των αγγειοσπέρμων, τα οποία διακρίνονται σε μονοκοτυλήδονα (σιτάρι, αραβόσιτος) και δικοτυλήδονα (κολοκυθιά, τριανταφυλλιά). Το σπέρμα των πρώτων έχει μόνο μία κ., η οποία μπορεί να αναπτύσσεται λιγότερο ή περισσότερο και βρίσκεται σε στενή επαφή με το ενδοσπέρμιο, που αποτελεί τον κατ’ εξοχήν αποταμιευτικό ιστό των σπερμάτων των μονοκοτυλήδονων φυτών. Σε αυτά, η κ. έχει (μάλλον) ως κύριο ρόλο την απορρόφηση των θρεπτικών ουσιών από το ενδοσπέρμιο και όχι την αποταμίευση. Τα δικοτυλήδονα, όπως δηλώνει και η ονομασία τους, φέρουν δύο κ., μεταξύ των οποίων αναπτύσσεται το έμβρυο· σε αυτά, οι κ. αναπτύσσονται πολύ και καταλαμβάνουν τον περισσότερο χώρο του σπέρματος, αποτελώντας τον κύριο αποταμιευτικό ιστό του. Και στις δύο περιπτώσεις οι κ. προέρχονται από τα εμβρυϊκά κύτταρα: στο στάδιο των τεσσάρων κυττάρων του εμβρύου στα δικοτυλήδονα φυτά, τα δύο από τα τέσσερα κύτταρα θα δώσουν γένεση στις κ., ενώ στα μονοκοτυλήδονα, είτε τα δύο είτε τα τρία είτε τα τρία και παράγωγα από το τέταρτο κύτταρο μπορεί να συμμετέχουν στον σχηματισμό της κ. Στα γυμνόσπερμα, το έμβρυο έχει μεγαλύτερο αριθμό κ., ενώ με τον όρο ακότυλα χαρακτηρίζονταν παλαιότερα τα φυτά που δεν έχουν κ. (πτέριδες και άλλα κρυπτόγαμα). Σε ορισμένα φυτά οι κ. καταστρέφονται μετά τη βλάστηση του σπέρματος και την εξάντληση των αποταμιευτικών τους ουσιών. Ωστόσο, σε άλλα φυτά, οι κ. μπορεί να διαφοροποιούν τα πλαστίδιά τους σε χλωροπλάστες και να μετατρέπονται στα πρώτα φωτοσυνθετικά φύλλα του αρτιβλάστου. Επίσης, η βλάστησή τους μπορεί να είναι υπέργεια ή υπόγεια, αν και ο χρόνος ζωής τους είναι περιορισμένος στις δύο περιπτώσεις. Οι κ., όταν σχηματίσουν σπόρους ενός ορισμένου μεγέθους (για παράδειγμα, στα φασόλια, στα άλλα ψυχανθή και στα δημητριακά), χρησιμοποιούνται στη διατροφή των ανθρώπων και των ζώων επειδή περιέχουν πολλές θρεπτικές ουσίες, όπως άμυλο και λίπη (καρύδια, ελαιοκράμβη). Κοτυληδόνες φασολιού λίγες ημέρες μετά τη σπορά. Κοτυληδόνες φασολιού λίγες ημέρες μετά τη σπορά. Οι κοτυληδόνες του σπέρματος του πεύκου, τελείως ελεύθερες και ανεπτυγμένες. Οι κοτυληδόνες του σπέρματος του πεύκου, με ένα τμήμα τους σκεπασμένο ακόμα από την καλύπτρα.